Z rynku znika 70% konserwantów i 80% filtrów UV. O MAF i kosmetykach.

Jedną z proponowanych zmian dotyczących rewizji Rozporządzenia Kosmetycznego 1223/2009 w związku z wprowadzaniem w Unii Europejskiej Zielonego Ładu, jest zastosowanie MAF w kontekście kosmetyków. W przekazie, który dociera nie tylko do branży, ale i szerszego grona konsumentów, mówi się o utracie około 70% konserwantów i 80% filtrów UV. Zanim jednak wyjaśnię, skąd te liczby się wzięły, omówię samą kwestię MAF.

Czym są mieszaniny?

Mieszaniny można podzielić na stworzone celowo (znamy ich skład i po co zostały wyprodukowane, np. kosmetyki) oraz na występujące nieintencjonalnie, tzn. będące zbiorem substancji pochodzących z różnych źródeł i o nieznanym stężeniu, np. ścieki komunalne czy zanieczyszczenia w mleku kobiecym.

Los wielu substancji chemicznych kończy się w wodzie, tym powierzchniowej. O tym, z jak złożonymi mieszaninami mamy do czynienia decyduje np. położenie (np. górny/dolny bieg rzeki) miejsca, w którym ekspozycję rozważamy, czy intensywność działalności człowieka (przemysł, rolnictwo). Im dalej w biegu rzeki, tym bardziej złożonych mieszanin można się spodziewać (zarówno pod względem jakościowym i ilościowym). Wiemy także, że substancje chemiczne mogą wzajemnie na siebie oddziaływać, a efekt wywołany ekspozycją na mieszaninę może być większy, niż efekt sumaryczny działań jej poszczególnych składników. Dobrym przykładem są tutaj interakcje między lekami.

Obecnie dane epidemiologiczne dotyczące mieszanin w odniesieniu do skutków zdrowotnych u ludzi, skupiają się głównie na określonej, wrażliwej subpopulacji (noworodki). Badania epidemiologiczne uwzględniające wpływ mieszanin na inne wrażliwe populacje i etapy życia (np. dojrzewanie, osoby starsze) oraz inne, bardziej szczegółowe kategorie skutków zdrowotnych (np. wpływ mieszanin na skutki neurorozwojowe, wpływ na układ sercowo-naczyniowy, układ oddechowy, skutki immunologiczne itp. ) pozostają do przeprowadzenia. Nie mniej jednak pojawia się coraz więcej nowych badań (laboratoryjnych, epidemiologicznych, monitoringu środowiska) mówiących o istotnym oddziaływaniu mieszanin na zdrowie ludzi i środowisko. Przykładem może być raport duńskiej Agencji Ochrony Środowiska z 2016 roku, w którym badano ekspozycję dzieci poniżej 3 roku życia, dzieci przed urodzeniem i kobiet w ciąży na 37 substancji o działaniu zaburzającym działanie układu hormonalnego (substancje ED, do których należały ftalany, bisfenole i filtry UV) i 39 substancji neurotoksycznych (m.in. metale ciężkie, dioksyny). Dane obejmowały ekspozycję z pożywienia, wody pitnej, środowiska zewnętrznego i wewnętrznego i kosmetyków.

Ocena bezpieczeństwa substancji chemicznych

Chemiczna ocena ryzyka to typowo podejście do jednej substancji lub mieszaniny o znanym składzie. Takie podejście raczej sprawdza się w przemyśle, gdzie przedsiębiorstwa kontrolują zanieczyszczenia i produkty uboczne związane z procesami wytwarzania. Ale zupełnie nie ma odzwierciedlenia w warunkach prawdziwego życia, gdzie ludzie oraz środowisko, są narażeni na wiele różnorodnych substancji i mieszanin nieintencjonalnych. Przykładowo konsument jest wystawiony na ekspozycję na substancje chemiczne pochodzące z kosmetyków, odzieży, żywności, powietrza, którym oddycha, środowiska, w którym pracuje. I ten rozdźwięk pomiędzy uregulowaniami prawnymi oceny ryzyka a scenariuszami z realnego życia sprawiają, że należy pochylić się nad kwestiami ekspozycji na mieszaniny.

Ocena ryzyka dla substancji chemicznych opiera się na wyznaczaniu tzw. marginesów bezpieczeństwa, czyli konkretnych wartości liczbowych, dla których ekspozycję uznaje się za bezpieczną, a pod uwagę bierze się właściwości danej substancji. Zazwyczaj jednak nie bierze się pod uwagę ekspozycji łączonej z różnych źródeł. Prawo w UE nie obejmuje oceny ryzyka dla substancji na podstawie różnych dróg ekspozycji, czyli dla mieszanin nieintencjonalnych. Wyjątkami są prawa obowiązujące dla środków ochrony roślin oraz środków biobójczych. Wprowadzenie REACH miało na celu zwiększenie ochrony zdrowia ludzi oraz środowiska. Jednak w jego ramach ocenę bezpieczeństwa prowadzi się również dla substancji izolowanych.

Ocena substancji chemicznych i zarządzanie nimi w grupach, a nie substancja po substancji, przyczynia się do przeciwdziałania ryzyku wynikającemu z narażenia na niektóre mieszaniny nieintencjonalne. Substancje chemiczne grupuje się najczęściej na podstawie:
- podobieństwa struktury chemicznej, co ma odzwierciedlenie w ich podobnej toksyczności,
- wspóln1ych właściwości toksykologicznych związanych z ekspozycją, takich jak trwałość czy zdolność do bioakumulacji,
- podobnych dróg ekspozycji, czyli np. substancje, na jakie narażeni są pracownicy w swoim miejscu pracy, - podobnego użycia lub funkcjonalności, np. substancje występujące w danej kategorii produktów.

Substancje chemiczne należące do takich grup mogą z większym prawdopodobieństwem występować razem i w związku z mieć podobną toksyczność, a zatem wykazywać skumulowane skutki. Zatem zarządzanie ryzykiem takich grup chemikaliów przyczynia się do zarządzania niektórymi nieintencjonalnymi mieszaninami.

Unijna Strategia zrównoważonego rozwoju w zakresie chemikaliów (ang. Chemicals Strategy for Sustainability) zaproponowała wprowadzenie ekspozycji łączonej do oceny ryzyka dla substancji chemicznych, jednak pomysł na jej wdrożenie nie jest sprawą nową. W 2009 roku Rada Unii Europejskiej poprosiła Komisję Europejską o ocenę, czy obowiązujące prawodawstwo zapewnia (i zapewnia w odpowiedni sposób), uwzględnienie zagrożenia pochodzącego z narażenia na substancje chemiczne pochodzące z różnych źródeł i dróg ekspozycji. Raport Komisji z 2012 roku mówił, że legislacja nie zapewnia kompleksowej i zintegrowanej oceny ryzyka związanej ze skumulowaną ekspozycją na substancje chemiczne. W 2017 roku Holandia wystąpiła z propozycją wprowadzenia MAF, jako współczynnika korekty do oceny ryzyka. Współczynniki oceny są stosowane rutynowo zgodnie z wymogami REACH. Są to korekty wartości ryzyka, czyli liczba reprezentująca wielkość ryzyka, w celu uwzględnienia różnic między systemem testowym a światem rzeczywistym. Przykładowo współczynnik o wartości 4 stosuje się, gdy do oceny ryzyka dla zdrowia ludzkiego wykorzystuje się dane pochodzące z badań na szczurach. Wartość ryzyka uzyskana z badania toksyczności jest czterokrotnie bardziej dotkliwa, aby zapewnić, że ogólny wynik oceny chroni zdrowie ludzkie.

Mixture Assessment Factor

MAF, czyli Mixture Assessment Factor, jest to współczynnik, który ma znaleźć zastosowanie w ocenie ryzyka pojedynczych substancji chemicznych, w celu przeprowadzenia generalnej oceny ekspozycji kombinowanej (łączonej, kumulatywnej) (combined exposure - jednoczesne lub sekwencyjne narażenie na wiele substancji poprzez jedną lub wiele dróg), bez przeprowadzania oceny specyficznej dla mieszaniny.

Podczas stosowania MAF, poziomy ekspozycji, które uznane są za dostatecznie bezpieczne dla pojedynczej substancji, są zmniejszane o pewien czynnik (MAF). W związku z tym podejście MAF bierze pod uwagę, że pojedyncza substancja chemiczna w prawdziwym życiu będzie składnikiem mieszaniny, gdy tylko zostanie uwolniona do środowiska i że ludzie i środowisko będą narażone na takie mieszaniny różnych chemikaliów. MAF miałby być stosowany w odniesieniu do mieszanin nieintencjonalnych, kiedy brak dostatecznej wiedzy i dostępnych danych, aby ocenić aktualną wspólną ekspozycję.

Z raportu analizującego dane z różnych publikacji dotyczących monitoringu środowiskowego i biomonitoringu w odniesieniu do człowieka, wynika że zdecydowana większość ekspozycji odnoszącej się do mieszanin nie niesie ryzyka dla środowiska (81-94%). W pozostałych przypadkach przybliżenie ryzyka związanego z ekspozycją łączoną substancji chemicznych jest zdominowana przez kilka substancji oraz silnie zależna od czynników lokalnych. Tak więc wartość MAF powinna być proporcjonalna do poważności istniejącego problemu. W przypadku tych mieszanin, które mogą budzić obawy, kilka zidentyfikowanych substancji napędzających ryzyko zostało już zidentyfikowanych i regulowanych jest prawnie. Te czynniki ryzyka w mieszaninach obejmują kombinację środków ochrony roślin, farmaceutycznych, przemysłowych i tzw. chemii domowej. Uwzględnienie toksycznego sposobu działania mogłoby dodatkowo zmniejszyć liczbę mieszanin stanowiących potencjalne zagrożenie o 75-85%. Stosowanie MAF powinno być zatem zróżnicowane (istotne w przypadku substancji stwarzających ryzyko w mieszaninach stwarzających potencjalne obawy i nieobjęte istniejącymi ramami regulacyjnymi) oraz proporcjonalne do skali problemu toksyczności mieszaniny.

Dopóki nie będzie dostępne odpowiednie narzędzie prognostyczne do identyfikacji mieszanin budzących obawy, zaczęto proponować obniżenie wszystkich limitów bezpieczeństwa dla pojedynczych substancji chemicznych o współczynnik oceny mieszaniny MAF. Jednocześnie jasnym jest, że stosowanie jednego ogólnego MAF dla wszystkich substancji (do celów rejestracji w REACH) nie jest odpowiednim rozwiązaniem.

Najważniejszymi pytaniami w związku z wprowadzeniem MAF są:
- ustalenie odpowiednich wartości współczynnika redukującego,
- na którym etapie oceny ryzyka powinno stosować się MAF,
- jak stosować MAF w odniesieniu do substancji bezprogowych (substancji, dla których nie ma dawki, poniżej której nie występują efekty toksyczne),
- w jakim zakresie stosować MAF (rozważa się przede wszystkim REACH).

Jaką wartość powinien mieć MAF?

Narażenie pochodzące od mieszanin może mieć charakter addytywny (narażenia od każdej ze składowych sumują się) lub synergistyczny (lub antagonistyczny), kiedy działanie substancji w mieszaninie wzmacnia się (lub osłabia). W swoim założeniu MAF przeznaczony jest dla mieszanin nieintencjonalnych, gdzie narażenie jest addytywne. Istnieje rozbieżność opinii co do tego, nie tylko jaką wartość powinien mieć MAF, ale przede wszystkim czy powinna to być jedna, stała wartość, czy wartości MAF powinny zależeć od indywidualnych sytuacji.

Zgodnie z propozycją szwedzko-holenderską, rejestrujący substancje według zasad REACH, musieliby stosować domyślny, „ogólny” MAF o ustalonej z góry i niezmiennej wielkości w swoich ocenach bezpieczeństwa chemicznego. Jednak wielkość MAF jest jedną z kilku kluczowych kwestii, które nie zostały jeszcze rozstrzygnięte. Na stanowisku, że MAF może nie jest idealnym, ale pragmatycznym podejściem, stanęły także m.in. Francja i Hiszpania. Znacznie bardziej sceptyczny był CEFIC (Europejska Rada Przemysłu Chemicznego): " Chociaż wydaje się to (MAF) proste w zastosowaniu, jego prostota jest również jego głównym ograniczeniem. Kładzie on zbyt duży nacisk na najgorsze i teoretyczne założenia, aby uwzględnić luki w danych i niepewność. W rezultacie podejście staje się niezwykle abstrakcyjne i obejmuje w dużej mierze hipotetyczne narażenia i ryzyko, a nie rzeczywiste scenariusze. Przyjęcie tego podejścia zaowocuje głównie środkami, które będą trudne do wdrożenia, ale nie będą miały wymiernej wartości dodanej dla zdrowia ludzkiego i środowiska." Natomiast Niemcy uznali, że o ile MAF jest pragmatyczny i wykonalny oraz uzasadniony naukowo dla środowiska, to dowody naukowe, że mieszaniny nieintencjonalne stanowią ryzyko dla konsumentów lub ogółu społeczeństwa, wydają się niewystarczające, a MAF w kontekście ochrony pracowników (w ich miejscu pracy) jest niepotrzebny.

Postulaty przemysłu opierają się głównie o to, że stosowanie jednego ogólnego współczynnika, sprowadza się do tego, iż uznaje się, że każda substancja chemiczna, niezależnie od czasu i miejsca, ma udział w łącznym efekcie mieszaniny. Nie odzwierciedla to warunków występujących w prawdziwym życiu. Tylko mała liczba substancji jest odpowiedzialna za większość efektów toksycznych w mieszaninie nieintencjonalnej.

ECHA przygotowała ocenę orientacyjną wpływu zastosowania współczynnika MAF o wartości 10 na 24 losowo wybrane substancje zarejestrowane zgodnie z REACH. Okazało się, że w takim wypadku MAF miałby znaczący wpływ na 30% ocen ryzyka dla scenariuszy narażenia zawodowego (w sposób umiarkowany na 60%, a mały - 10%). Przy ocenie substancji ropopochodnych, przy MAF wynoszącym 10, wszystkie one będą podlegały wpływowi tego współczynnika przy ocenie w dossier rejestracyjnym.

W opinii EEB (European Environmental Bureau) z 2022 roku, wprowadzenie MAF do regulacji REACH zwiększy stopień ochrony zarówno zdrowia ludzi, jak i środowiska. Powinien znaleźć zastosowanie zarówno w ocenie narażenia pracowników, jak i konsumentów i środowiska. Wielkość tego współczynnika powinna być na tyle duża (sugeruje się 100), aby pokryć dzienną ekspozycję na setki substancji chemicznych oraz odnosić się tylko do mieszanin nieintencjonalnych i o nieznanym składzie. MAF powinien być jeden, taki sam w odniesieniu do ludzi i środowiska.

Dane pokazują, że ryzyko związane z mieszaninami jest większe, niż ryzyko pochodzące od każdego z jej składników. Wprowadzenie do oceny ryzyka MAF pozwoli na zredukowanie potrzeby przygotowywania specjalnych scenariuszy narażenia dla różnych mieszanin. Na podstawie analiz KEMI (szwedzkiej agencji chemikaliów), MAF=10 wydaje się dawać wystarczającą ochronę dla ponad 70% mieszanin, a MAF=20 - dla 95% mieszanin. W rzadkich przypadkach, dla mieszanin liczących 20-30 składników, konieczny jest MAF=n/2, gdzie n to liczba składników mieszaniny.

Istnieje też wątpliwość, w którym miejscu oceny należy zastosować MAF. Mimo, że nie będzie to miało wpływu na wynik końcowy (matematycznie przy mnożeniu liczb nie ma znaczenia ich kolejność), ale może mieć to znaczenie dla spójnej komunikacji w ciągu łańcucha dostaw. Generalnie ryzyko to zagrożenie pomnożone przez ekspozycję. Na początku ocenia się zagrożenie i narażenie, a końcowo wyniki te łączy. Tak więc MAF można by zastosować na pierwszym etapie, przy ocenie zagrożenia (przy wyznaczaniu parametrów DNEL - derived no-effect level lub PNEC - predicted no-effect concentration) lub na końcu, przy określaniu, czy otrzymane ryzyko jest akceptowalne bądź nie.

Stanowisko Cosmetics Europe

Cosmetics Europe, w swoim stanowisku podczas konsultacji społecznych dotyczących rewizji rozporządzenia kosmetycznego, również poświęcił uwagę MAF. Zgodnie z nim, MAF nie ma podstaw naukowych, aby móc być stosowanym podczas oceny bezpieczeństwa zarówno składników kosmetycznych, jak i produktów gotowych. Przede wszystkim dlatego, ze sam pomysł stosowania MAF wziął się z chęci wprowadzenia zmian do zarządzania ryzykiem dla mieszanin nieintencjonalnych dla celów związanych z REACH. Tymczasem kosmetyki to mieszaniny intencjonalne - o znanym i zdefiniowanym składzie. Ocena bezpieczeństwa kosmetyku obejmuje nie tylko profil toksykologiczny i ekspozycję na poszczególne składniki, ale także potencjalne interakcje między nimi. SCCS w swoich opiniach bierze pod uwagę łączną ekspozycję na dany składnik, pochodzący z różnych produktów kosmetycznych. Podczas obliczania marginesu bezpieczeństwa, przyjmuje się, że dany składnik jest obecny w maksymalnym dopuszczalnym stężeniu w każdym produkcie, którego używa zakładany model konsumencki. Nawet wtedy, MoS musi wynosić > 100 (co w praktyce oznacza, że osoba musiałaby zaabsorbować 100 razy mniej, niż ilość, co do której przewiduje się, że nie powoduje żadnych lub niewielkie szkody dla człowieka). W szczególnych przypadkach (np. substancji CMR), w opiniach SCCS uwzględniana jest także ekspozycja ze źródeł innych niż kosmetyki.

Wprowadzenie do oceny składników kosmetycznych i produktów gotowych MAF o wartości 10, spowoduje ogromny wpływ na dostępność składników:
- unieważnienie dużej ilość raportów bezpieczeństwa dla produktów kosmetycznych,
- konieczność wycofania z użycia większości składników z Aneksów do rozporządzenia kosmetycznego (55% barwników do włosów, 71% filtrów UV, 81% konserwantów). Wartości te zostały obliczone przez Cosmetics Europe na podstawie 190 opinii SCCS z lat 2005-2021, dla których zastosowano MAF=10 przy wyznaczaniu MoS (do analizy wzięto 14 opinii dla filtrów UV i 16 dla konserwantów). MAF=10 oznacza, że nominalnie MoS > 1000, aby składnik został uznany za bezpieczny.
- zahamowanie wprowadzania nowych składników kosmetycznych,
- utrata konserwantów związana byłaby z ogromną trudnością w zapewnieniu produktom bezpieczeństwa mikrobiologicznego,
- utrata filtrów UV spowodowałaby, że niemożliwe byłoby stworzenie produktów, zapewniających ochronę przeciwsłoneczną na odpowiednim poziomie.

Takie zmiany wymagałyby nie tylko reformulacji prawie wszystkich produktów, ale także koniecznością wycofnia z rynku wielu produktów, dla których nie można znaleźć alternatywnych rozwiązań recepturowych. Odbiło by się to na kondycji ekonomicznej europejskich producentów i ich zdolnościach eksportowych.

Raporty SCCS, MoS i MAF

W ogólnym przekazie o utracie istotnej części konserwantów i filtrów UV pomija się informację, że dotyczą one małej próby - zaledwie 14 filtrów UV i 16 konserwantów, podczas gdy Aneksy do Rozporządzenia 1223/2009 zawierają 34 pozycje dla filtrów UV i 60 dla konserwantów. Cosmetisc Europe jasno informuje o tym w swoim dokumencie: "Cosmetics Europe nie mogło mieć dostępu do poszczególnych produktów firm i wartości MoS dla ich składników w ramach czasowych niniejszych konsultacji, nadal mogliśmy przeprowadzić przegląd wartości MoS określonych w 190 opiniach SCCS wydanych w latach 2005–2021".

Przeanalizowałam dostępne raporty SCCS (oraz wcześniejszych komitetów dokonujących oceny składników kosmetycznych) z lat 2005-2021 dla konserwantów oraz filtrów UV, szukając w nich wartości MoS, aby sprawdzić, które z konserwantów i filtrów UV są zagrożone przez MAF.

Uwaga! W wielu przypadkach w opiniach wyznaczono więcej niż jedną wartość MoS, do dalszych rozważań przyjęłam MoS wyznaczony dla ekspozycji zagregowanej lub inny, najbardziej (według mnie) adekwatny. Wartości pochodzą z możliwie najbardziej aktualnej opinii SCCS.

Konserwanty

Oceny konserwantów obejmowały 21 różnych substancji: 14 z nich jest obecnie wyszczególnionych w Aneksie V, dwie wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe, ale nie zostały ujęte ani w Aneksie V, ani II, trzy są obecnie zakazane do stosowania w kosmetykach (Aneks II), jedna jest dopuszczona do stosowania pod pewnymi warunkami (Aneks III), jedna jest surowcem przeznaczonym do produkcji opakowań do celów kosmetycznych.

Wartości MoS dla pierwszych 16 substancji z tabeli powyżej zostały zestawione poniżej. Dla pięciu substancji nominalny MoS>1000, co oznacza, że uwzględnienie w ocenie MAF=10 nie miałoby wpływu na jego dopuszczenie do stosowania. Dla dwóch substancji MoS jest zależny od ekspozycji - w przypadku narażenia zagregowanego wynikającego z obecności w różnych produktach kosmetycznych, nominalny MoS<1000, natomiast dla pojedynczych typów produktów, MoS>1000. W tych przypadkach oddziaływanie MAF=10 silnie zależy od sytuacji. Dla ośmiu substancji nominalny MoS<1000, co oznacza, że w przypadku korekcji o MAF=10, substancje te uznane byłyby za niemożliwe do zastosowania.

Z powyższych danych wynika, że 10 z 16, czyli 62,5%, konserwantów musiałoby przestać być używanych w kosmetykach, gdyby zastosowano dla nich korekcję MoS o MAF=10. Liczba ta różni się od tej, którą podaje Cosmetics Europe w swoim dokumencie (81% konserwantów). Jest to spowodowane tym, iż nie wiem jakie dokładnie konserwanty rozważało w swojej analizie Cosmetics Europe.

Filtry UV

Oceny filtrów UV obejmowały 19 substancji, z czego 15 jest obecnie wymienionych w Aneksie VI, dla jednej opinia dotyczyła formy nie-nano, a tylko forma nano jest w Aneksie VI, jedna substancja jest określana jako stabilizator formuły, a dwie są obecnie zakazane do używania w kosmetykach.

W Tabeli poniżej zebrałam wartości nominalne MoS dla filtrów UV. Dla trzech substancji nominalny MoS>1000, co oznacza, że uwzględnienie w ocenie MAF=10 nie miałoby wpływu na jego dopuszczenie do stosowania. Dla dziesięciu substancji nominalny MoS<1000, co oznacza, że w przypadku korekcji o MAF=10, substancje te uznane byłyby za niemożliwe do zastosowania. Dla dwóch substancji w opiniach nie wyznaczono MoS, a w jednym przypadku nie podano wyliczonej wartości MoS, tylko zapewniono, że jest to wartość pozwalająca uznać substancję za bezpieczną.

Z powyższych danych wynika, że 10 z 13, czyli 77%, filtrów UV musiałoby przestać być używanych w kosmetykach, gdyby zastosowano dla nich korekcję MoS o MAF=10. Liczba ta różni się od tej, którą podaje Cosmetics Europe w swoim dokumencie (71% filtrów). Jest to spowodowane tym, iż nie wiem jakie dokładnie filtry UV rozważało w swojej analizie Cosmetics Europe.

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że MAF jest istotnym tematem w kontekście zmian w podejściu do oceny bezpieczeństwa substancji chemicznych, w tym składników kosmetycznych. Nie ma zgody między naukowcami, przedstawicielami przemysłu a ustawodawcami co do wielkości i charakteru stosowania MAF. Czekamy więc na pojawienie się dalszych, szczegółowych planów dotyczących oceny mieszanin, także w kontekście produktów kosmetycznych.

Źródła:

1. Progress report on the assessment and management of combined exposures to multiple chemicals (chemical mixtures) and associated risks, 2020, Komisja Europejska https://ec.europa.eu/environment/pdf/chemicals/2020/10/SWD_mixtures.pdf
2. Chemical Mixtures Assessment, strona Arche Consulting, dostęp 22.11.2022 https://www.arche-consulting.be/tools/chemical-mixtures-assessment/
3. What are the challenges of introducing a REACH mixtures assessment factor?, Chemical Watch, dostęp 22.11.2022 https://chemicalwatch.com/131560/feature-what-are-the-challenges-of-introducing-a-reach-mixtures-assessment-factor
4. Economic Analysis of the Impacts of the Chemicals Strategy for Sustainability Case Study: Mixture Assessment Factor, Cefic, 2022 https://cefic.org/app/uploads/2022/04/Ricardo-Energy-and-Environment-Economic-Analysis-of-the-Impacts-of-the-Chemicals-Strategy-for-Sustainability-Case-Study-Mixture-Assessment-Factor.pdf
5. Ensuring a strong CPR for the green and digital transition Policy Options and Impacts, Cosmetics Europe contribution to Public Consultation, 2022 https://cosmeticseurope.eu/files/5316/5588/3283/CE_Contribution_CPR_Revision_Consultation_21-06-2022.pdf
6. Opinie SCCS dostępne na stronie https://health.ec.europa.eu/scientific-committees/scientific-committee-consumer-safety-sccs/sccs-opinions_en#final-opinions
7. EEB comments to REACH revision - Mixture Assessment Factor, 2022 https://eeb.org/wp-content/uploads/2022/05/EEB_Comments_CA44_AP4.1-_Reach-revision_MAF.pdf
8. Improving the regulatory assessment of combination effects: steps towards implementing the mixture assessment factor (MAF) in chemical regulation, KEMI, 2021 https://www.kemi.se/download/18.663e01517a129aa97f5cd/1624266627992/PM%208-21-Improving-the%20regulatory-assessment-of-combination-effects-steps-towards-implementing-the-mixture-assessment-factor-MAF-in-chemical-regulation.pdf
9. MAF, prezentacja https://www.danskerhverv.dk/siteassets/mediafolder/dokumenter/08-arrangementer/maf---kemiens-faglige-dag-2021.pdf

Sprawdź ten wpis również na