Silikony wkrótce znikną z kosmetyków
O zmianach w prawie ograniczających użycie Cyclopentasiloxane oraz Cyclohexasiloxane
9/19/20234 min read
W czerwcu tego roku do WTO (World Trade Organisation) przesłano draft rozporządzenia, które będzie zmieniało Załącznik XVII do rozporządzenia REACH. Publikacja spodziewana jest w ostatnim kwartale 2023.
UWAGA! Załącznik XVII REACH - lista określająca ograniczenia dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niebezpiecznych substancji, mieszanin i wyrobów.
Dotyczy ona cyklicznych silikonów - Cyclotetrasiloxane, Cyclopentasiloxane oraz Cyclohexasiloxane, potocznie nazywanych D4, D5 i D6. Silikony to polimery, w których atomy tlenu są połączone z atomami krzemu. Są nierozpuszczalne w wodzie, ale lotne. Przykładowo D5 ulatnia się ze skóry lub włosów po 4 do 12 godzin po aplikacji.
Silikony stosuje się szeroko szczególnie w produktach do włosów, antyperspirantach i dezodoratach oraz produktach do makijażu. Są rozpuszczalnikami i tzw. suchymi emolientami. Wygładzają i zmiękczają włosy, ułatwiają ich rozczesywanie i nadają blask. Poprawiają właściwości sensoryczne kosmetyku. W kosmetykach do włosów występują zwykle w wysokich - kilkudziesięcioprocentowych (do nawet 70 - 90%) stężeniach, szczególnie w produktach do stylizacji czy odżywkach bez spłukiwania. W dezodorantach używa się ich w max. 40-60%, kosmetykach ochrony przeciwsłonecznej 30-40%, w podkładach nawet do 80%.
W dokumentach ECHA można przeczytać, że D4 podejrzewa się też o działanie zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, D4 i D5 o działanie kancerogenne u szczurów, D4, D5 i D6 o wywoływanie efektów w płucach i jamie nosowej oraz w wątrobie. Są to jednak działania, które na obecnym stanie, nie są wystarczające, by sklasyfikować wyżej te substancje. W 2016 roku SCCS wydało opinię dla Cyclopentasiloxane, w której stwierdzono, że ogólnie jest to składnik bezpieczny. Dokument ten nie uwzględniał jednak wpływu silikonów na środowisko, a to właśnie ten aspekt jest przyczyną wprowadzenia ograniczeń, które de facto staną się zakazem stosowania tych substancji w kosmetykach (w stężeniach <0,1% nie będą mogły pełnić swojej funkcji, nie będą więc przydatne).
Obecnie (od 31.01.2020 roku) użycie Cyclotetrasiloxane (D4) jest już zakazane w produktach kosmetycznych (jest wpisany do Załącznika II do rozporządzenia 1223/2009), ponieważ jest sklasyfikowany jako substancja CMR (Repr. 2, czyli podejrzewane o szkodliwe działanie na rozrodczość). Jedyna dopuszczalna możliwość jego obecności jest sytuacja, kiedy jest niemożliwy do usunięcia w czasie produkcji (D5 i D6 mogą być zanieczyszczone D4). Stężenie Cyclopentasiloxane (D5) w produktach spłukiwanych obecnie może wynosić maksymalnie 0,1%.
Historia
Intencja zmian w prawie dotycząca D$, D5 i D6 pojawiła się już w roku 2017. Od 2018 roku silikony cykliczne D4, D5 i D6 zostały uznane za substancje SVHC, czyli stanowiące bardzo duże zagrożenie, ze względu na właściwości vPvB ( bardzo trwałe, wykazujące bardzo dużą zdolność do bioakumulacji) oraz PBT (trwałe, wykazujące zdolność do bioakumulacji, toksyczne). Są to klasyfikacje odnoszące się do wpływu na środowisko, a nie na zdrowie człowieka.
W listopadzie 2019 roku komitet RAC w swojej opinii potwierdził, że obecność tych substancji w kosmetykach, które kończą swój żywot w wodzie lub w powietrzu, stanowi zagrożenie dla środowiska. W 2020 roku ECHA przyjęła raporty podsumuwjące wpływ silikonów cyklicznych na środowisko oraz wpływ regulacji na warunki ekonomiczno - społeczne. To kosmetyki stanowią główne źródło silikonów cyklicznych.
Obecnie D4 i D5 są umieszczone w pozycji 70. Załącznika XVII do rozporządzenia REACH, który stanowi, że substancje te:
"1. Nie mogą być wprowadzane do obrotu w produktach kosmetycznych spłukiwanych wodą w stężeniu równym lub większym niż 0,1 % masy którejkolwiek z tych substancji, po dniu 31 stycznia 2020 r.
2. Do celów niniejszej pozycji „produkty kosmetyczne spłukiwane wodą” oznaczają produkty kosmetyczne zdefiniowane w art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 1223/2009, które w normalnych warunkach użytkowania są spłukiwane wodą po zastosowaniu."
Aktualizacja pozycji 70.
Do pozycji 70. w Załączniku XVII do REACH dodanie zostanie D6. I w ten sposób silikony Cyclopentasiloxane, Cyclohexasiloxane oraz D4 nie będą mogły być wprowadzane na rynek:
- jako samodzielne substancje,
- jako składowe innych substancji,
- w mieszaninach
w stężeniu większym niż 0,1%.
W przypadku kosmetyków przewidziano okresy przejściowe - dla zastosowania w kosmetykach niespłukiwanych 3 lata od wejścia w życie regulacji, dla ograniczenia D6 w produktach spłukiwanych - 2 lata.
Szczegółowo podano także wytyczne dla tych substancji dotyczące ich obecności m.in. w wyrobach medycznych czy produktach do suchego czyszczenia tekstyliów.
Ograniczenia dla silikonów są pierwszymi dla składników kosmetycznych, które są związane z wpływem na środowisko.
