Kule do kąpieli jako produkty przypominające żywność - czy są legalne?
TSUE zdecydował w sprawie kosmetyków podobnych żywności - czy można je uznać za nielegalne tylko na podstawie samego wyglądu?
Dyrektywa 87/357, czyli tzw. Food Imaginative Directive
W UE obowiązuje Dyrektywa 87/357/EWG, dotycząca produktów, których wygląd wskazuje na przeznaczenie inne niż rzeczywiste, zagrażających zdrowiu lub bezpieczeństwu konsumentów. Zgodnie z nią:
"produkty, które nie są wprawdzie środkami spożywczymi, lecz ze względu na ich kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, etykiety, pojemność lub wielkość, mogą zostać uznane przez konsumentów, w szczególności przez dzieci, za środki spożywcze, a w konsekwencji mogą zostać spożyte przez umieszczenie ich w jamie ustnej, wyssanie lub połknięcie, co wiąże się z zagrożeniem i może skutkować na przykład uduszeniem, zatruciem, przebiciem lub niedrożnością przewodu pokarmowego."
Produkty takie powinny podlegać szczególnej uwadze organów nadzorczych, które zobowiązane są podjąć "wszelkie środki niezbędne w celu wprowadzenia zakazu obrotu, przywozu, produkcji lub wywozu" takich produktów.
Wspomniana dyrektywa dotyczy także kosmetyków. Jeśli kosmetyk przypomina produkt spożywczy, jego funkcja i zastosowanie kosmetyczne powinno być zauważalnie i zrozumiale oznaczone lub należy umieścić odpowiednie ostrzeżenie (np. "nie spożywać"). Najczęściej z takimi produktami są kule do kąpieli i mydła, wyglądające jak ciastka, ale również szapomny, odżywki i żele pod prysznic w opakowaniach przypominających jogurty lub musy.
Sprawa Get Fresh Cosmetics - litewski rząd ochrony konsumentów
W 2018 roku litewski urząd ochrony konsumentów zakazał sprzedaży i nakazał wycofanie z rynku kosmetyków przypominających żywność - kul do kąpieli firmy Get Fresh Cosmetics (sprzedawanych przez stronę internetową).
Urząd, po przeprowadzeniu kontroli stwierdził, że niektóre ze sprzedawanych kul do kąpieli, swoim wyglądem przypominają żywność, a więc, wskazują na przeznaczenie inne niż rzeczywiste, Nakazano zakaz wprowadzania tych produktów do obortu oraz wycofanie z rynku, ponieważ zagrażały one zdrowiu i bezpieczeństwu konsumentów, szczegolnie dzieci oraz osób starszych. Wedłu urzędu sam wygląd produktu może sugerować, że stanowi on zagrożenie, bo może przez pomyłkę zostać umieszczony w jamie ustnej.
Producent zaskarżył urzędowy nakaz. Stwierdził, że urząd powinien przeprowadzić testy i badania laboratoryjne w celu ustalenia, czy rozpatrywane produkty mogą ulec uszkodzeniu i czy stwarzają niebezpieczeństwo zatrucia w przypadku umieszczenia ich w jamie ustnej, wyssania lub połknięcia.
Sąd na Litwie rozpatrujący sprawę uważa, że już przez sam fakt podobieństwa między produktem kosmetycznym a środkiem spożywczym, jest czynnikiem powodującym powstanie ryzyka, przynajmniej potencjalnego, dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów, w szczególności dzieci, a dyrektywa 87/357 ma zastosowanie również dla potencjalnych zagrożeń.
Sąd poprosił więc Trybunał UE o interpretację i odpowiedź na dwa pytania:
Jak interpretować definicję produktu przypominającego żywność,zawartą w dyrektywie 87/357?
Czy ciężar dowodu (w zakresie zdefiniowania takiego produktu) powinien spoczywać na właściwym organie nadzoru państwa członkowskiego?
W czerwcu 2022 roku Trybunał Sprawiedliwości UE wydał orzeczenie w opisywanej sprawie. Celem sprawy było ustalenie, czy niebezpieczny charakter dla produktów o wyglądzie środków spożywczych jest domniemany, czy też musi on zostać wykazany za pomocą obiektywnych i potwierdzonych danych. Stwierdzono, że nic w treści przepisów (dyrektywy 87/357) nie wskazuje na to, by ustanawiały one domniemanie niebezpiecznego charakteru produktów, których wygląd wskazuje na przeznaczenie inne niż rzeczywiste, lub zobowiązanie do wykazania przez właściwe organy krajowe, że np. połknięcie takich produktów wiąże się z zagrożeniem.
Dyrektywa nie ustanawia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy okolicznością, że wygląd produktu wskazuje na przeznaczenie inne niż rzeczywiste, a okolicznością, że zagraża on bezpieczeństwu lub zdrowiu konsumentów.
Aby produkt podlegał w myśl dyrektywy zakazowi obrotu, przywozu, produkcji lub wywozu, muszą być spełnione cztery kumulatywne przesłanki:
produkt powinien być produktem nieżywnościowym mającym kształt, zapach, kolor, wygląd, opakowanie, etykiety, pojemność lub wielkość środka spożywczego,
cechy te powinny być tego rodzaju, że konsumenci, w szczególności dzieci, mogą uznać produkt za środek spożywczy.
w konsekwencji produkt miałby móc zostać spożyty przez konsumentów poprzez umieszczenie go w jamie ustnej, wyssanie lub połknięcie.
okoliczność umieszczenia tego produktu w jamie ustnej, wyssania go lub połknięcia mogłaby wiązać się z zagrożeniem i mogłaby skutkować na przykład uduszeniem, zatruciem, przebiciem lub niedrożnością przewodu pokarmowego.
Dyrektywa nie zawiera przepisu ustanawiającego domniemanie niebezpiecznego charakteru produktów. Gdyby tak było, obowiązywałby zakaz wprowadzania takich produktów do obrotu. A celem dyrektywy było ułatwienie przepływu produktów, tak aby podlegały we wszystkich krajach temu samemu poziomowi ochrony.
Krajowe organy kontroli powinny każdy produkt oceniać indywidualnie pod względem jego cech, uwzględniając konsumentów wrażliwych (w tym dzieci) i uzasadnić, decyzję, jeśli zagrożenie faktycznie występuje. Jednocześnie dyrektywa nie wymaga od właściwych władz krajowych wykazania na podstawie obiektywnych i potwierdzonych danych, ż
W skrócie: sam wygląd kosmetyku jak żywności nie jest wystarczającą podstawą do zakazu jego umieszczania na rynku. e konsumenci pomylą te produkty ze środkami spożywczymi.
Sprawdź ten wpis również na
