1,4-DIOKSAN – KANCEROGEN W KOSMETYKACH

1,4-dioksan jest substancją zakazaną w produktach kosmetycznych. Jednak może być on w nich obecny jako zanieczyszczenie produkcyjne w surowcach etoksylowanych (PEGach i innych składnikach z końcówką -eth), a tym samym i produktach gotowych. Jest on również obecny w produktach przemysłu farmaceutycznego i spożywczego. Wykryto go również w naturze (ale nie zidentyfikowano, w jakich stężeniach występuje) w krewetkach, kurczaku, pomidorach, kawie. Dioksan może znajdować się w wodzie gruntowej i powierzchniowej, a więc może też zanieczyszczać wodę pitną (jest dobrze rozpuszczalny i stabilny w wodzie). 1,4-dioksan jest sklasyfikowany jako substancja CMR kategorii 2B, co oznacza, że ma potwierdzone działanie kancerogenne u zwierząt i dlatego możliwie działa podobnie u ludzi.

Dioksan jest substancją lotną, szybko i prawie całkowicie absorbowaną po podaniu drogą doustną lub poprzez inhalację. Badania in vitro wykazały, że może on penetrować ludzką skórę, jeśli ta pokryta jest warstwą okluzyjną, ale bardzo szybko ulatnia się, jeśli na skórze takiej warstwy nie ma. Poziom, na którym rozpatruje się szkodliwość danej substancji obecnej w kosmetykach, zależy od warunków używania. 1,4-dioksan najczęściej występuje w kosmetykach spłukiwanych, a więc ewentualny kontakt ze skórą jest krótki. Różne kraje w różny sposób definiują sobie bezpieczną dzienną dawkę ekspozycyjną. W Europie przyjmuje się, że jest to 217 µg/dzień, ale np. w Australii jest to już 420 µg/dzień (różnice wynikają z założeń, które przyjmuje się do obliczeń – absorpcji, ekspozycji).

Z badań zawartości 1,4-dioksanu w różnego typu kosmetykach (dane skonsolidowane) wynika, że 99% produktów zawiera mniej niż 25 ppm dioksanu, w tym 92% mniej niż 10 ppm, a 65% mniej niż1 ppm. SCCS w swoim raporcie z 2015 roku wyliczyło, że dzienna ekspozycja na dioksan z kosmetyków to mniej niż 87 µg, a ryzyko wystąpienia nowotworu z powodu tej ekspozycji w ciągu całego życia jest mniejsze niż 0,0001 i uznaje się je za tolerowalne. Końcowa konkluzja tego raportu to, że obecność 1,4-dioksanu na poziomie poniżej 10 ppm jest bezpieczna i powinien to być limit dla produktów końcowych.

Traces Working Group rekomenduje wprowadzenie limitu zanieczyszczenia dioksanem na poziomie 25 ppm, a następnie po krótkim okresie przejściowym jego zmniejszenie do 10 ppm. W USA pierwszym stanem, który wprowadził limit obecności 1,4-dioksanu w kosmetykach jest Nowy Jork. Do końca roku 2022, kosmetyki nie mogą zawierać więcej niż 2 ppm dioksanu, a do końca roku 2023 – nie więcej niż 1 ppm. Państwa zrzeszone w ASEAN (południowo – wschodniej Azji) mają czas do 19.06.2020 na wprowadzenie limitu 25 ppm w końcowym produkcie, a do czerwca 2023 – 10 ppm. W Europie nie ma prawnych wytycznych (rozporządzeń z Komisji Europejskiej), jednak producenci powinni kierować się wytycznymi SCCS.

Na potencjalną obecność 1,4-dioksanu w kosmetykach, szczególnie myjących, niewiele można poradzić, oprócz unikania PEGów i detergentów z -eth w nazwie.

Źródła:

1. SCCS, The Report of the ICCR Working Group: Considerations on Acceptable Trace Level of 1,4-Dioxane in Cosmetic Products, 2015

2. Green’ decontamination methods for 1,4-dioxane (solvent linked to cancer, found in paints and cosmetics) offer promise of cleaner water, 2018

3. TECHNICAL FACT SHEET – 1,4-DIOXANE, EPA

4. Presence of 1,4-Dioxane in Cosmetic Products - SCCS report. Comments by 16.3.2016

5. New York restricts 1,4-dioxane in cleaning and personal care products

6. THE ASEAN UPDATES THE TRACE LIMIT FOR 1,4-DIOXANE IN COSMETICS

7. Lavilla et al., Chapter 14 - Main Chemical Contaminants in Cosmetics: Regulatory Aspects and Analytical Methods, 2018, Analysis of Cosmetic Products (Second Edition), 331-383